Alleen gebroeders Van Lymborch is juist
24 april 2019
Onlangs heeft de ambtelijke ‘Werkgroep straatnaamgeving in Nijmegen’ unaniem geadviseerd het Gebroeders van Limburg-plein te veranderen in Gebroeders van Lymborchplein (uit te spreken als ‘Limborch’). De wethouder heeft dit advies overgenomen. Uiteindelijk besluit de gemeenteraad van Nijmegen hierover tijdens de raadsvergadering van 5 juni.
Er zijn veel wetenschappelijke argumenten die een dergelijke verandering ondersteunen, vandaar dat de Stichting Maelwael Van Lymborch dit een jaar geleden heeft voorgesteld aan de gemeente Nijmegen. De meest overtuigende: er is geen enkele historische bron waarin de schrijfwijze Van Limburg voorkomt! Ze hebben dus nooit zo geheten. Het is ruim vier eeuwen na hun dood verzonnen in Frankrijk als vertaling van ‘frères de Limbourg’ in de tijd dat men nog dacht dat het Franse kunstenaars waren. In de schepenprotocollen van de stad Nijmegen komen maar liefst zestien bronnen voor tussen 1410 en 1419, waarin de familienaam geschreven wordt als Lymborch. Deze bronnen zijn deels gedigitaliseerd en voor iedereen in te zien op de website van het Regionaal Archief Nijmegen. Toentertijd bestond er geen algemeen ingevoerde spelling, dus er komt ook een enkele keer een licht afwijkende schrijfwijze voor, maar Lymborch is veruit de winnaar.
Het voorstel voor de nieuwe schrijfwijze is afkomstig van Pieter Roelofs, Hoofd Schilder- en Beeldhouwkunst van het Rijksmuseum en is gelijk door internationale kunsthistorici overgenomen in de door onze stichting uitgegeven Maelwael Van Lymborch Studies. De stichting heeft na onderzoek alleen maar argumenten gevonden die deze naam bevestigen. Het kunstenaarsgeslacht kwam uit de plaats en het hertogdom Lymborch, dat tussen Aken en Luik lag en derhalve buiten Nederlandse grenzen. Herman en Willem Maelwael, de oom en vader van de gebroeders Van Lymborch, hebben zelf omstreeks 1395 de spelling Lymborch gebruikt. Zij zullen het toch wel weten? In hun atelier op de hoek van de Burchtstraat en Korte Nieuwstraat, naast het stadhuis, kalligrafeerden zij deze naam Lymborch bij het wapen van het hertogdom in het Wapenboek Gelre. Dat is het belangrijkste wapenboek van de late middeleeuwen, waarbij het gaat om wapenschilden van Europese ridders. Eigenlijk een ‘Quote 2000’ van hun tijd en een fenomenaal Nijmeegs kunstwerk.
Vijf voorbeelden van de schrijfwijze Van Lymborch: links: uit het Wapenboek Bellenville; midden: uit de Stadsgerichten uit september-oktober 1416, 29 juni 1410 en 6 maart 1415 en rechts: Wapenboek Gelre.
Volgens Roelofs adviseert een officiële aanbeveling van de Verenigde Naties dat geografische namen zoveel mogelijk gebaseerd worden op oorspronkelijke bronnen, zonder dat het de internationale herkenbaarheid verminderd. Denk aan de wijziging in Beijing van de naam Peking, ooit ook een Franse vertaling. In het verleden heeft juist de naam Van Limburg tot zeldzaam veel verwarring geleid, omdat zelfs de knapste kunsthistorici beweerden dat onze Nijmeegse kunstenaars uit de provincie Limburg afkomstig zouden zijn. Deze provincie kreeg pas in de 19e eeuw deze naam en werd in 1866 deel van het koninkrijk. Met de provincie Limburg hebben de Van Lymborchs niets van doen.
De naam Van Lymborch is consequent, want het past in geschiedenis van de Nederlandse schilderkunst, waar zij de grondleggers van zijn. Is er ergens een Jan van Eikplein? Of een straat vernoemd naar Rembrant, Breuchel, Van Goch, Maalwaal of Van Spaandonk? Nee, die naambordjes zijn er niet, het is Jan van Eyck, Rembrandt, Van Gogh, Breughel, Maelwael en Van Spaendonck. Allemaal naar hun oorspronkelijke schrijfwijze, omdat een moderne Nederlandstalige versie er niet uitziet. Daarom is het ook Van Lymborchplein. We zijn er als stichting trots op dat we eindelijk, na zes eeuwen, recht kunnen doen aan hun eigen Nijmeegse familienaam.
André Stufkens
voorzitter Stichting Maelwael Van Lymborch Studies
