De Très Riches Heures wordt onderzocht en in 2025 tentoongesteld

‘Het is eenvoudiger om de Paus te ontmoeten of de Amerikaanse president te spreken, dan de Très Riches Heures aan te raken’, zo merkte een kunsthistoricus op. Er zijn tot nu toe twee openbare tentoonstellingen geweest waar een breder publiek het manuscript kon bekijken: in 1956, toen Umberto Eco tot de bewonderende bezoekers behoorde, en in 2004. In dat jaar werd ‘De Mona Lisa onder de manuscripten’, zoals Musée Condé in Chantilly het zelf noemt, in een streng bewaakte kapel achter dik glas opgesteld. Iedere week sloeg een medewerker onder streng toezicht van beveiligers een bladzijde om; zo duurde het bekijken van de gehele Rijke Uren inderdaad maandenlang. Van juni tot oktober 2025 zal in het museum een grote expositie rondom het manuscript worden opengesteld. De bladen uit de drie eerste katernen die voor het eerst uitgebonden zijn, waaronder alle kalenderbladen, aangevuld met een enkele opengeslagen bladzijde met miniatuur in het niet uitgebonden deel (wekelijks omgeslagen), zullen dan getoond worden.
De in 2022 aangestelde, ambitieuze directeur Mathieu Deldicque laat het boek met zijn 206 folios dit jaar aan een materiaal-technisch onderzoek onderwerpen. Dat maakt de aangekondigde expositie extra bijzonder. Met een dergelijk onderzoek worden letterlijk nieuwe lagen ontdekt en zal het manuscript eeuwenlange geheimen prijsgeven. Naar verwachting zal dat niets minder dan sensationele ontdekkingen opleveren, waar we reikhalzend naar uitkijken. Omdat ook bladen te zien zullen zijn van de Belles Heures uit het Metropolitan Museum of Art in New York en losse bladen die de gebroeders in opdracht van hertog Jan van Berry hebben vervaardigd, zal het de belangrijkste expositie over de Nijmeegse gebroeders Van Lymborch ooit worden. Een toptentoonstelling. Pieter Roelofs, hoofd beeldende kunst van het Rijksmuseum en lid van de tentoonstellingcommissie bestempelt het al als ‘het event van de eeuw’. Het is volgens André Stufkens, voorzitter van de Stichting Maelwael Van Lymborch Studies, de meest unieke kans om de relatie tussen Nijmegen, Gelre en Frankrijk optimaal onder de aandacht te brengen. Een eenmalig feest, want in november 2025 wordt het beroemdste manuscript weer ingebonden.

Nooit de deur uit
Zoals bekend heeft hertog Henry d’Orléans in 1856 uit een verzameling van een  Italiaanse adellijke familie (Serra, Spinola) gekocht en wettelijk laten vastleggen dat de Très Riches Heures zijn kasteel in Chantilly nooit meer mag verlaten. Zelfs het Louvre bleek niet bij machte om het boek in eigen huis tentoon te stellen. In het huidige museum is alleen een replica te zien, die op een pagina is opengeslagen. Aan merchandising is echter geen gebrek. Het museum droomt natuurlijk van grote drommen bezoekers en hoopt hen te interesseren voor een van de belangrijkste kunstschatten uit de middeleeuwen.

Materiaaltechnisch onderzoek
Het befaamde onderzoekscentrum Centre de Recherche et de Restauration des Musées de France (C2RMF) voert het onderzoek uit. Dat wordt niet in hun eigen laboratoria gedaan, maar ter plekke in Chantilly. Het betreft o.a. het herstel van de rood marokijnen band uit de 18e eeuw (met de wapens van Serra en Spinola) en de inbinding van de folios. Daarnaast worden met de hoogst mogelijke zorgvuldigheid binoculaire microscoopfoto’s gemaakt, beelden van strijklicht, reflectografie en hyperspectrale scans. De stevigheid van de picturale laag wordt getest en craquelé in de pigmentlaag gestopt. Met name het zichtbaar maken van onderliggende lagen met onderschilderingen of schetsen, de samenstelling van de glazuren, bindmiddelen en pigmenten en de identificatie van het perkament – zijn de kenniselementen die dit jaar verwacht worden.

De beschadiging van de band en binding; craquelé in de pigmentlaag en in de band.